تعیین اولویت‌های راهبردی و رویکرد مدیریت کیفیت آب شرب در مناطق روستایی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشکده محیط زیست،دانشگاه تهران، تهران، ایران.

10.22059/jnrg.2025.392142.1029

چکیده

آب آشامیدنی بسیاری از سکونتگاه‌های روستایی کشور از منابع آب‌های زیرزمینی تامین می‌شود. ویژگی‌های شهرستان علی‌آباد کتول دارا بودن تعداد بالای خانوارهای روستایی، عمده اشتغال در بخش کشاورزی و دامپروری و پراکندگی روستاها است که زمینه‌ساز آلودگی آب‌های زیرزمینی نیز هست. هدف این مطالعه، شناسایی عوامل بیرونی و درونی مسبب و موثر بر آلودگی آب زیرزمینی، ارائه راهبردهای اولویتدار و تشخیص رویکرد راهبردی مدیریت کیفیت آب شرب در این منطقه است. شیوه کلی این پژوهش، تشریحی- تحلیلی بوده است. ابتدا اطلاعات به دست آمده از مصاحبه اکتشافی و پرسشنامه (شامل نظرخواهی از 32 نفر خبره محلی) با ماتریس نقاط قوت، ضعف، تهدید و فرصت (SWOT)و ماتریس طرح‌ریزی راهبردی کمی (QSPM) انطباق داده شده است تا راهبردها اولویت‌بندی شود. نتایج به ماتریس ارزیابی اقدام و موقعیت راهبردی (SPACE) منتقل شده تا رویکرد مواجهه با مسئله مشخص شود. عمده علت آلودگی آب شرب، عدم تعامل مراکز بهداشتی مستقر در مناطق روستایی، دهیاری‌ها و خانوارها با یکدیگر و نیز فراهم نبودن امکانات بهداشتی اولیه بوده است. سه راهبرد اولویت‌دار چنین بوده است: 1) تمرکز و توجیه شوراها به اهمیت دفع بهداشتی فضولات و کاهش آلودگی آب شرب، 2) همسو نمودن بخش‌های مختلف روستایی برای بهبود کیفیت آب شرب و 3) کاهش هزینه‌های مازاد با فرهنگ‌سازی در جامعه روستایی. در نهایت رویکرد راهبردی در موقعیت تهاجمی قرار دارد، به‌طوری‌که روستاهای متعدد این منطقه باید در راستای بهبود کیفیت آب شرب از راهبردهای رشد و تقویت برای حرکت مقتدرانه و رو به جلو استفاده کنند.

کلیدواژه‌ها