الگوی حکمرانی و سیاست‌گذاری آب کشاورزی: رویکردی به سوی توسعه پایدار

مدیریت پایدار منابع آب با هدف افزایش استفاده بهینه از آب و دستیابی به امنیت غذایی است. در این تحقیق ضمن بررسی نقاط ضعف، قوت، تهدید‌ها و فرصتهای مدیریت منابع و مصارف آب کشاورزی در محدوده مطالعاتی اقدام به ارائه مدل مفهومی مدیریت عرضه و تقاضای آب گردیده است. تجزیه و تحلیل مکانی عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی (فرصتها و تهدیدها) مرتبط با مدیریت آب کشاورزی در این مطالعه مدنظر قرار گرفت. راهبردهای مدیریت آب کشاورزی با رویکرد تصمیم‌گیری چندمعیاره که تلفیقی از فرایند تحلیل سلسله مراتبی و تاپسیس در محیط تصمیم‌گیری فازی می‌باشد، اولویت‌بندی شدند. در این پژوهش، داده‌ها از طریق توزیع ۳۰ پرسشنامه بین مدیران، کارشناسان و بهره‌برداران منتخب به روش نمونه‌گیری هدفمند گردآوری و با استفاده از مدل‌های سلسله ‌مراتبی و SWOT تحلیل شدند. نتایج مدل تحلیلی SWOT نشان داد که امتیاز نهایی عوامل داخلی و خارجی به ترتیب معادل 9/2 و 73/2 می‌باشد. براین اساس، راهبرد تهاجمی (راهبرد SO) و تلفیقی از راهبردهای سازه‌ای و غیرسازه‌ای (راهبردهای SO، ST و WO) در بالاترین اولویت قرار دارند. راهبردهای پیشنهادی به منظور مدیریت عرضه و تقاضای آب در جهت افزایش بهره‌وری آب شامل توسعه و بهسازی ساختار فیزیکی سامانه منابع آب مورد مطالعه، بهبود مدیریت بهره‌برداری و نگهداری از سامانه منابع آب، مدیریت زیست‌محیطی و استحصال از منابع آب داخلی سامانه منابع آب موردمطالعه، می‌باشند. نتایج بررسی‌ها نشان داد که در محدوده مورد مطالعه، کل حجم آب مصرفی سالانه اراضی آبی در حدود 8/1 میلیارد مترمکعب برآورد شده است که از این میزان در حدود 1707 میلیون مترمکعب (%95)‌ از منابع آب سطحی و 90 میلیون مترمکعب (%5)‌ از منابع آب زیرزمینی است. مدل پیشنهادی و نتایج ارائه شده، راه‌حل‌های مؤثری را به منظور اجرای مدیریت پایدار منابع و مصارف آب در سامانه‌های منابع آب مقیاس بزرگ ارائه می‌کند.