تحلیل سرمایه اجتماعی ذی‌نفعان محلی منابع آب در راستای مدیریت مناقشات آب (منطقه مورد مطالعه: پایین‌دست حوزه آبخیز زاینده‌رود)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

2 گروه جغرافیای انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرمی، اردبیل، ایران.

چکیده

آب به‌عنوان منبع حیاتی و پیونددهنده سیستم‌های زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی، نقشی کلیدی در توسعه پایدار و حفظ تعادل اکوسیستم‌ها ایفا می‌کند. افزایش تقاضا و رقابت برای منابع آبی، مناقشات اجتماعی را به دنبال دارد و در صورت عدم مدیریت مؤثر، می‌تواند به بحران‌های جدی منجر شود. در این راستا سرمایه اجتماعی به‌عنوان عنصری کلیدی در مدیریت مناقشات آبی، می‌تواند به بهبود روابط بین ذی‌نفعان و افزایش کارایی در برنامه‌ریزی و اجرای پروژه‌های مرتبط با آب کمک کند. در این پژوهش سرمایه اجتماعی ذی‌نفعان محلی آب در پایین‌دست حوزه آبخیز زاینده‌رود که به‌واسطه مدیریت نادرست، مناقشات آبی را تجربه می‌کند، با استفاده از روش تحلیل شبکه اجتماعی ارزیابی شده است. این کار بر اساس پیوندهای اعتماد و مشارکت و با استفاده از شاخص‌های سطح کلان شبکه (تراکم، اندازه شبکه، تمرکز، دوسویگی پیوندها، انتقال‌پذیری و میانگین فاصله ژئودزیک) صورت گرفته است. نتایج نشان داد میزان سرمایه اجتماعی بر اساس پیوندهای اعتماد و مشارکت در حد ضعیف و خیلی ضعیف است، همچنین میزان نهادینه شدن روابط، پایداری و تعادل شبکه در حد ضعیف ارزیابی شد که نشان‌دهنده پایین بودن میزان اعتماد و مشارکت در روابط دوگانه و سه‌گانه است، همچنین نتایج سرعت پایین گردش اعتماد و مشارکت بر اساس شاخص میانگین فاصله ژئودزیک را نشان می‌دهد. نتایج شاخص تمرکز نشان‌دهنده ساختار متمرکزتری در دریافت پیوند اعتماد و مشارکت نسبت به پراکنش این دو پیوند است. میزان هم‌بستگی بین دو پیوند اعتماد و مشارکت در بین بهره‌برداران محلی آب بر اساس شاخص QAP در حد بالا ارزیابی شد. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده به تقویت هرچه بیشتر سرمایه اجتماعی از طریق افزایش پیوندهای اعتماد و مشارکت در این منطقه نیاز است. به دنبال افزایش سرمایه اجتماعی، مناقشات اجتماعی بین ذی‌نفعان محلی کاهش می‌یابد و در نتیجه حرکت به سمت حکمرانی خوب منابع آب تسهیل می‌شود.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار