مدل‌سازی الگوی مفهومی ظرفیت نهادی در راستای تحقق حکمرانی پایدار آب در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه توسعه اقتصادی و برنامه‌ریزی، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

تحقیق حاضر با هدف تدوین الگویی مفهومی از ظرفیت نهادی در راستای تحقق حکمرانی پایدار منابع آب در ایران انجام شده است. این مطالعه از حیث هدف، کاربردی و از نظر ماهیت از نوع پژوهش‌های آمیخته (کیفی - کمّی) بوده که در بخش کیفی با استفاده از نظریه داده‌بنیاد، داده‌ها از طریق مصاحبه‌های عمیق نیمه‌ساختاریافته با ۱۵ نفر از خبرگان حوزه آب، شامل مدیران، کارشناسان و استادان دانشگاه گردآوری شد. مشارکت‌کنندگان به‌صورت هدفمند و با روش گلوله‌برفی انتخاب شدند. داده‌ها در سه مرحله کدگذاری (باز، محوری و انتخابی) و با استفاده از نرم‌افزار MAXQDA تحلیل شد. نتایج تحلیل‌های کیفی، پنج بُعد اصلی ظرفیت نهادی شامل بستر و روابط نهادی، یادگیری و دانش نهادی، یکپارچگی نهادی، توانایی نهادی و الزامات قانونی نهادی را شناسایی کرد، همچنین شش بُعد حکمرانی پایدار منابع آب شامل بُعد سیاسی و نهادی، بُعد فنی و مدیریتی، بُعد ارزیابی و پایش اطلاعات، بُعد اجتماعی، بُعد اقتصادی و بُعد محیط زیستی تعیین شدند. در بخش کمّی، پرسشنامه‌ای بر اساس نتایج کیفی و الگوی مفهومی طراحی شد و در اختیار ۱۵۶ نفر از کارشناسان، مدیران، مسئولان سازمان‌ها، استادان دانشگاه و پژوهشگران حوزه آب قرار گرفت. داده‌های کمّی جمع‌آوری‌شده با استفاده از مدل‌سازی معادلات ساختاری به روش حداقل مربعات جزئی (PLS-SEM) و نرم‌افزار Smart PLS  تحلیل و اعتبارسنجی شدند. نتایج تحلیل عاملی تأییدی نشان‌دهنده روایی همگرا، پایایی ترکیبی و برازش مناسب مدل بود. حاصل این پژوهش الگویی بومی و کاربردی است که با تقویت ظرفیت نهادی، تسهیل هماهنگی بین نهادها و ارتقای مشارکت ذی‌نفعان، مسیر تحقق حکمرانی پایدار منابع آب در ایران را هموار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار