تحلیل تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر حکمرانی منابع طبیعی: رویکردی تلفیقی با استفاده از LARS-WG و SWOT

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 گروه مهندسی سوانح، آموزش و سیستم‌های محیطی، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران

10.22059/jnrg.2025.401978.1053

چکیده

تغییر اقلیم یکی از مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی نظام‌های اجتماعی_ اکولوژیک در ایران به شمار می‌رود و اثرات مستقیم و غیرمستقیمی بر حکمرانی منابع طبیعی، به‌ویژه منابع آب و کشاورزی دارد. در این پژوهش با هدف بررسی تغییرات اقلیمی و پیامدهای آن بر مدیریت منابع طبیعی، داده‌های روزانه دما (حداقل و حداکثر)، بارش و ساعات آفتابی ایستگاه هواشناسی مهاباد طی دوره تاریخی 1986 تا 2014 از سازمان هواشناسی کشور گردآوری شد. سپس با استفاده از مدل ریزمقیاس‌سازی LARS-WG و خروجی پنج مدل گردش عمومی جو شامل ACCESS-ESM1-5، CNRM-CM6-1، HadGEM3-GC31-LL، MPI-ESM1-2-LR و MRI-ESM2-0 تحت سه سناریوی انتشار SSP126، SSP245 و SSP585 شرایط اقلیمی دوره آتی 2021 تا 2040 شبیه‌سازی گردید. به‌منظور افزایش دقت پیش‌بینی، وزن‌دهی مدل‌ها بر اساس انحراف داده‌های شبیه‌سازی‌شده از مقادیر مشاهداتی در دوره پایه انجام گرفت. نتایج نشان داد که میانگین دمای حداکثر حدود 8 درصد و میانگین دمای حداقل حدود 20 درصد افزایش یافته و میانگین بارش سالانه حدود 13 درصد کاهش خواهد یافت. این تغییرات به‌ویژه با کاهش بارش تابستانه و نوسانات شدید زمستانه، پیامدهای جدی برای حکمرانی منابع طبیعی دارند؛ از جمله فشار مضاعف بر منابع آب سطحی و زیرزمینی، کاهش پایداری کشاورزی دیم، تهدید امنیت غذایی و افزایش ریسک سیلاب‌های زمستانی. تحلیل نتایج در چارچوب SWOT (Strengths, Weaknesses, Opportunities, Threats) نشان داد که در کنار تهدیدهای جدی، فرصت‌هایی همچون توسعه سامانه‌های نوین آبیاری، اصلاح الگوی کشت و استفاده از ظرفیت سد مهاباد برای ذخیره‌سازی آب وجود دارد. بر این اساس، یافته‌های پژوهش می‌تواند مبنای علمی برای سیاست‌گذاری‌های انطباقی و تقویت تاب‌آوری اجتماعی–اکولوژیک در مدیریت پایدار منابع طبیعی منطقه فراهم آورد.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار