تعیین اولویت‌های راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهره‌برداران مرتعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشکده حکمرانی، دانشگاه تهران.

2 دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران

10.22059/jnrg.2025.405263.1063

چکیده

در مناطق نیمه‌خشک، مراتع به عنوان پایه معیشت جوامع روستایی، با چالش‌های فزاینده‌ای مانند تغییرات اقلیمی، چرای بیش از حد و نوسانات اقتصادی روبرو هستند که پایداری اکوسیستم و درآمد خانوارها را تهدید می‌کند. این پژوهش با هدف تعیین اولویت‌های راهبردی برای ایجاد واحدهای دامپروری روستایی به منظور توانمندسازی بهره‌برداران مرتع انجام شده است. محدودۀ جغرافیایی تحقیق، چهار سامان عرفی منتخب در شهرستان مانه و سملقان، استان خراسان شمالی است. جهت انجام تحقیق حاضر از دو دسته پرسشنامه استفاده گردید؛ دستة اول دامداران محلی که به روش تصادفی در دسترس تعداد 130 نفر مشخص و پرسشنامه مربوطه تکمیل گردید. دستة دوم نخبگان و کارشناسان مرتبط با بحث دامداری شهرستان که شامل 20 نفر بودند و به روش تمام شماری انتخاب گردیدند. جهت دستیابی به راهبردهای پایداری در کارکرد تعلیف دام مراتع در منطقة هدف، ابتدا تحلیل SWOT انجام و راهبردهای مرتبط با کسب و کار ذکر شده ارائه گردید. در مرحلۀ بعد اولویت­بندی راهکارهای استخراجی با استفاده از ماتریس برنامه­ریزی استراتژیک کمی­ (QSPM) انجام گردید. یافته‌ها حاکی از موقعیت محافظه‌کارانه دامپروری (پرورش بره پرواری) با امتیاز IFE=2/41 (غلبه قوت‌هایی مانند بازگشت سرمایه کوتاه‌مدت) و  EFE=2/68(برتری فرصت‌هایی مانند کیفیت علوفه بر تهدیدهای قیمتی) در ماتریس IE  است. در ­QSPM، استراتژی‌های برتر شامل بهبود مدیریت پرورش (افزایش آگاهی های علمی دامداران)، ایجاد شبکه پشتیبان با تجمیع و سهم­بری کنار سایر دامداران و تامین علوفه و فروش دام توسط پشتیبان با کمک کشاورزی قراردادی و اصلاح نژآد دام منطبق بر اقلیم منطقه (ایجاد بره‌های پرواری با وزن‌گیری بهتر و ایجاد دو قلوزایی) است. مطابق با پژوهش پیشنهاد می­شود که اجرای اصلاح نژاد اقلیمی و مدل‌های کشاورزی تلفیقی (مانند کاشت آتریپلکس) برای کاهش ۴۰ درصدی وابستگی به مراتع و برنامه‌های آموزشی مدون و ایجاد تعاونی‌های محلی در راستای توانمندسازی دامداران اجرا شود.


کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار