در مناطق نیمهخشک، مراتع بهعنوان پایه معیشت جوامع روستایی، با چالشهای فزایندهای مانند تغییرات اقلیمی، چرای بیشازحد و نوسانات اقتصادی روبهرو هستند که پایداری اکوسیستم و درآمد خانوارها را تهدید میکند. این پژوهش با هدف تعیین اولویتهای راهبردی برای ایجاد واحدهای دامپروری روستایی بهمنظور توانمندسازی بهرهبرداران مرتع انجام شده است. محدوده جغرافیایی تحقیق، چهار سامان عرفی منتخب در شهرستان مانه و سملقان، استان خراسان شمالی است. برای انجام تحقیق حاضر از دو دسته پرسشنامه استفاده شد؛ دسته اول دامداران محلی که به روش تصادفی در دسترس تعداد 130 نفر مشخص و پرسشنامه مربوطه تکمیل شد. دسته دوم نخبگان و کارشناسان مرتبط با بحث دامداری شهرستان که شامل 20 نفر بودند و به روش تمامشماری انتخاب شدند. برای دستیابی به راهبردهای پایداری در کارکرد تعلیف دام مراتع در منطقه هدف، ابتدا تحلیل SWOT انجام و راهبردهای مرتبط با کسبوکار ذکرشده ارائه شد. در مرحله بعد اولویتبندی راهکارهای استخراجی با استفاده از ماتریس برنامهریزی استراتژیک کمّی (QSPM) انجام شد. یافتهها حاکی از موقعیت محافظهکارانه دامپروری (پرورش بره پرواری) با امتیاز IFE=2/41 (غلبه قوتهایی مانند بازگشت سرمایه کوتاهمدت) و EFE=2/68(برتری فرصتهایی مانند کیفیت علوفه بر تهدیدهای قیمتی) در ماتریسIE است. در QSPM، استراتژیهای برتر شامل بهبود مدیریت پرورش (افزایش آگاهیهای علمی دامداران)، ایجاد شبکه پشتیبان با تجمیع و سهمبری کنار سایر دامداران و تأمین علوفه و فروش دام توسط پشتیبان با کمک کشاورزی قراردادی و اصلاح نژاد دام منطبق بر اقلیم منطقه (ایجاد برههای پرواری با وزنگیری بهتر و ایجاد دوقلوزایی) است. مطابق با پژوهش پیشنهاد میشود که اجرای اصلاح نژاد اقلیمی و مدلهای کشاورزی تلفیقی (مانند کاشت آتریپلکس) برای کاهش ۴۰ درصدی وابستگی به مراتع و برنامههای آموزشی مدون و ایجاد تعاونیهای محلی در راستای توانمندسازی دامداران اجرا شود.
عوض پور, لیلا و تشتری, فرزانه . (1404). تعیین اولویتهای راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهرهبرداران مرتعی. حکمرانی منابع طبیعی, 2(3), 321-335. doi: 10.22059/jnrg.2025.405263.1063
MLA
عوض پور, لیلا , و تشتری, فرزانه . "تعیین اولویتهای راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهرهبرداران مرتعی", حکمرانی منابع طبیعی, 2, 3, 1404, 321-335. doi: 10.22059/jnrg.2025.405263.1063
HARVARD
عوض پور, لیلا, تشتری, فرزانه. (1404). 'تعیین اولویتهای راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهرهبرداران مرتعی', حکمرانی منابع طبیعی, 2(3), pp. 321-335. doi: 10.22059/jnrg.2025.405263.1063
CHICAGO
لیلا عوض پور و فرزانه تشتری, "تعیین اولویتهای راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهرهبرداران مرتعی," حکمرانی منابع طبیعی, 2 3 (1404): 321-335, doi: 10.22059/jnrg.2025.405263.1063
VANCOUVER
عوض پور, لیلا, تشتری, فرزانه. تعیین اولویتهای راهبردی در ایجاد واحدهای دامپروری روستایی با هدف توانمندسازی بهرهبرداران مرتعی. حکمرانی منابع طبیعی, 1404; 2(3): 321-335. doi: 10.22059/jnrg.2025.405263.1063
)