حکمرانی مؤثر منابع آب بهویژه در بخش زیرزمینی، نقش کلیدی در پایداری مدیریت منابع طبیعی دارد و تأثیر قابلتوجهی بر توسعه راهکارهای نوین مانند سدهای زیرزمینی در مناطق خشک و نیمهخشک ایفا میکند. این سدها بهعنوان یکی از راهکارهای نوین مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمهخشک همواره مورد توجه پژوهشگران و سیاستگذاران قرار گرفتهاند. این پژوهش با هدف ارزیابی جامع مزایا و معایب سدهای زیرزمینی در کشور با رویکرد فرصت، تهدید، قوت و ضعف و ارائه راهکارهای عملیاتی انجام شد. روش تحقیق شامل ترکیبی از مطالعات کتابخانهای، بررسی میدانی و گردآوری دادهها از طریق پرسشنامه ساختاریافته بود. پرسشنامه بر اساس شاخصهای فنی، اقتصادی، محیط زیستی و اجتماعی طراحی و روایی آن توسط متخصصان حوزه مدیریت منابع آب و مهندسی عمران تأیید شد. جامعه آماری پژوهش را جمعی از خبرگان مرتبط با موضوع تشکیل دادند که به روش هدفمند انتخاب شدند. در مراحل اجرایی، ابتدا کارگروه تخصصی تشکیل و شاخصهای ارزیابی تعیین شد، سپس پرسشنامهها حضوری و الکترونیکی تکمیل و دادهها با نرمافزار تحلیل شدند. نتایج نشان داد کاهش تبخیر آب (391/0) و ذخیرهسازی آبهای زیرسطحی (390/0) مهمترین نقاط قوت و محدودیت ظرفیت ذخیرهسازی (271/0) و مشکلات فنی - زمینشناسی از مهمترین نقاط ضعف این سازهها هستند. در میان عوامل خارجی، ذخیرهسازی منابع آب زیرسطحی (332/0) و استفاده بیشتر از منابع آب محلی از فرصتهای کلیدی و اعتراضهای اجتماعی (261/0) و تبعات محیط زیستی پاییندست (258/0) تهدیدهای اصلی شناسایی شدند. تحلیل ماتریس نشان داد تدوین راهبردهای مدیریتی با تمرکز بر تقویت نقاط قوت، بهرهبرداری از فرصتها و مدیریت ضعفها و تهدیدها میتواند به افزایش کارایی و پایداری احداث و مدیریت سدهای زیرزمینی و تحقق حکمرانی بهینه منابع آب کمک کند.
)