تأثیر برنامه آموزش محیط زیست بر رفتار مسئولانه و دانش و نگرش زیست‌محیطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی و اجتماعی، دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 گروه علوم تربیتی، واحد علی آباد کتول، دانشگاه آزاد اسلامی، علی آباد کتول، ایران

3 گروه علوم تربیتی، دانشگاه فرهنگیان، گرگان، ایران.

10.22059/jnrg.2025.406491.1071

چکیده

هدف پژوهش حاضر بررسی تأثیر برنامه آموزش محیط‌زیست بر رفتار مسئولانه، دانش و نگرش زیست‌محیطی دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی بود. این مطالعه از نوع کاربردی و با روش شبه‌آزمایشی انجام گرفت. جامعه آماری شامل کلیه دانش‌آموزان پایه ششم شهرستان علی‌آبادکتول در سال تحصیلی ۱۴۰۴-۱۴۰۳ بود که از میان آن‌ها ۵۰ نفر به‌صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. گروه آزمایش در طول ۱۲ جلسه تحت آموزش برنامه محیط‌زیست در چهار واحد حفاظت از آب، حفاظت از گیاهان و جانوران، پرورش رفتار درست زیست‌محیطی و مدیریت پسماند قرار گرفت. ابزار گردآوری داده‌ها شامل مقیاس رفتار مسئولانه زیست‌محیطی ساچدوا (۲۰۲۱) و پرسشنامه دانش و نگرش زیست‌محیطی لیمینگ، دایر و براکن (۱۹۹۵) بود. داده‌ها با استفاده از تحلیل کوواریانس چندمتغیره مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها نشان داد که برنامه آموزش محیط‌زیست موجب افزایش معنادار رفتارهای مسئولانه زیست‌محیطی (رفتار حفاظتی، رفتار مصرف‌کننده سبز و رفتار مدیریت پسماند) و همچنین ارتقای دانش و نگرش زیست‌محیطی دانش‌آموزان گروه آزمایش نسبت به گروه کنترل شد. در نتیجه، می‌توان گفت آموزش محیط‌زیست با فعال‌سازی هم‌زمان مؤلفه‌های شناختی، عاطفی و رفتاری، زمینه‌ساز پرورش شهروندان آگاه، دارای نگرش مثبت و رفتار مسئولانه در قبال محیط‌زیست است و می‌تواند به‌عنوان راهبردی مؤثر در برنامه‌های درسی مدارس مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها