کاربرد رویکرد پویایی سیستم در کشف روابط اثرگذار بر حکمرانی مطلوب در اکوسیستم‌های مرتعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران. کرج، ایران.

2 گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران.

3 مؤسسه پژوهش های برنامه ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعۀ روستایی، تهران، ایران.

چکیده

کشف و تحلیل نوع روابط و تأثیر بخش‌های اکولوژیک، اقتصادی– اجتماعی و مدیریتی بر یکدیگر و ارزیابی مسائل موجود از چالش‌های اصلی برنامه‌ریزی و مدیریت یکپارچه در اکوسیستم‌های مرتعی است. استفاده از مدل‌های پویا در تحلیل رفتار سیستم‌های پیچیده به‌دلیل نتایج قابل قبول این مدل‌ها همواره مدنظر بوده‌ است. در تحقیق حاضر از تفکر سیستمی به‌منزلۀ پلی برای ارتباط بین بخش‌های مختلف حکمرانی و همچنین درک بهتر نیروهای محرک و رابطۀ آنها با زیرسیستم‌های موجود در مراتع استفاده شده است. برای دستیابی به این هدف، عوامل تأثیرگذار بر تعادل دام و مرتع در مراتع شرق دامغان ارزیابی شد. در سطح روش‌شناختی، مقالۀ حاضر در پی توصیف ابزار پویایی سیستم و روش‌های اجرایی آن با هدف برنامه‌ریزی اکوسیستم‌های مرتعی و مدیریت جامع آنها و در گام بعدی در پی استفاده از ابزاری به‌منظور اعمال راهبردها و سیاستگذاری‌ها در مدل تهیه‌شده و در نهایت ارزیابی نتایج هر یک از راهبردها براساس آنالیز حساسیت شاخص‌هاست. در گام پیش‌ارزیابی عوامل مؤثر بر پایداری مراتع، محرک‌ها، فشارها، حالت‌ها، تأثیرات و پاسخ‌ها به‌وسیلۀ چارچوب DPSIR شناسایی و مدل مفهومی پایداری در اکوسیستم‌های مرتعی ترسیم شد. به‌طور کلی مدل دارای سه معیار، شش زیرسیستم، 35 شاخص و 132 متغیر است. نتایج حاصل از اجرا و تحلیل حساسیت مدل حاکی از آن است که پویایی سیستم قابلیت ارائۀ دورنمایی روشن از نتایج حاصل از تصمیم‌های مدیران و سیاستگذاران بر هر یک از اجزا و همچنین لزوم تغییر نگرش در نحوۀ حکمرانی در این اکوسیستم‌ها را در پی خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

حکمرانی منابع طبیعی
دوره 1، شماره 2
شهریور 1403
صفحه 167-179

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار