مدیریت منابع آب در مناطق روستایی ایران با چالش‌هایی مانند تغییرات اقلیمی، بهره‌برداری ناپایدار، ضعف نهادی و ناهماهنگی بین دستگاه‌ها مواجه است. این چالش‌ها در روستاهای شهرستان زنجان منجر به بروز تنش‌های آبی و کاهش بهره‌وری کشاورزی شده‌اند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش حکمرانی مطلوب در بهبود مدیریت منابع آب در نواحی روستایی شهرستان زنجان انجام شد. این مطالعه از نوع کاربردی و با روش توصیفی–تحلیلی است. داده‌ها از طریق مطالعات کتابخانه‌ای و پیمایش میدانی با ابزار پرسشنامه جمع‌آوری شدند. جامعه آماری شامل خانوارهای ۲۴۸ روستای شهرستان زنجان بود که از میان آن‌ها ۵۴ روستا به روش تصادفی طبقه‌بندی‌شده انتخاب شد و با استفاده از فرمول کوکران، حجم نمونه ۴۵۱ خانوار تعیین گردید. نتایج تحلیل داده‌ها با آزمون‌های آماری و مدل معادلات ساختاری در نرم‌افزارهای SPSS و AMOS نشان داد شاخص‌های حکمرانی آب پایین‌تر از سطح مطلوب قرار دارند. میانگین شاخص‌های کارایی، پاسخگویی، شفافیت، مشارکت، قانون‌مداری، عدالت اجتماعی، مسئولیت‌پذیری و توافق جمعی همگی حاکی از ضعف نهادی و مدیریتی در نظام مدیریت آب روستایی است. یافته‌های مدل ساختاری بیانگر آن است که عدالت اجتماعی، توافق جمعی، مشارکت و پاسخگویی اثر مثبت و معناداری بر مدیریت مشارکتی منابع آب دارند، در حالی‌که قانون‌مداری رسمی اثر منفی و کارایی و شفافیت اثر غیرمعنادار داشته‌اند. بر این اساس، عدالت در توزیع منابع، تقویت هماهنگی نهادی و افزایش مشارکت محلی مهم‌ترین راهکارهای بهبود حکمرانی آب محسوب می‌شوند. پیشنهاد می‌شود با تشکیل شوراهای محلی آب، آموزش بهره‌برداران، شفاف‌سازی فرآیند تصمیم‌گیری و اصلاح قوانین با رویکرد بومی و مشارکتی، زمینه‌ی اعتماد و همکاری میان نهادهای رسمی و جامعه محلی فراهم شود تا پایداری منابع آب و توسعه متوازن روستایی تقویت گردد.
)